1 Aralık itibariyle İtalya’ya gelmiş olalı tam 14 ay olmuş olacak. Artık İtalya’nın 4 mevsimini de gördüm. Geçen aylar içerisinde gün be gün turistlikten yerleşikliğe terfi etmemle geçti. İncelemek gerekirse;
1-30 Gün: (Turist-bknz video The tourist)
Genelde turistik bir gezideymişçesine hareket ediyordum. Her şey acayip enteresan geliyordu. Hatta ilk gün sigara yasağınn kapsamını bilmediğim için duraktakilere”Burada sigara içilir mi?” diye sorup, onları baya güldürmüştüm. Kahve, pizza, aperetivo gibi kültürel olaylar fazlasıyla ilgilimi çekiyordu. Her şeyi eskiden bildiğim, yaşadığım durumlarla karşılaştırıyordum. Mesela insanlar gerçekten Türkler’e benziyor mu? Bizim çay içtiğimiz kadar kahve içiyorlar mı? Pizza mı pide mi daha güzel?...Referans noktamın Türkiye olduğu bu günlerde yaşamımın her dakikası yeni şeylere gebe ve çok eğlenceliydi.
Kulağıma sokaklarda devamlı yepyeni bir tonlama ve daha önce hiç duymadığım bir dil geliyordu ve bu kulağımı devamlı açık tutuyordu. Kulağım önceki durumlara göre çok hassaslaşmıştı. Burada gözlemledim ki, dile alıştıkça kulak beyni korumak için pasifleşiyor. Daha seçici bir hal almaya başlıyordu. İlk 30 günümde, şaşkın bir turistken kulağım da şaşkın, her şeyi duyuyor fakat beynime giden bu titreşimler hiç bir şey ifade etmiyordu.
Burun için de aynı şeyi söyleyebilirim. Sabah okul binasına girildiğinde insan burnuna bir kahve kokusu çarpıyor. Bu alışılmadık durum, hemen beyni uyarıyor. Sen de ister istemez makinaya gidip, daha tam çözemediğin kahve isimlerinden rastgele bir tanesine basıp turistliğe devam ediyorsun.
Sabahları uyanıp da gözünü açınca, “Şaka mı ya, İtalya’dayım” diyerek heyecanlanılan bu periyod, genelde insanda kendisini sokağa atma hissi uyandırıyor. Sokakta da şaşırmaya devam!
30-90 Gün: (Gurbet-bknz video Gurbet)
Bana kalırsa işlerin en zor olduğu dönem bu dönemdi. Bu dönemin de başlaması tam anlamıyla: “Ya! Ben turist değilim ki! Daha 2 senem burada geçecek” cümlesinin kurulmasıyla başlıyor. Ağızdan bu söz çıkmasının ardından bunu beyin idrak ediyor. Olaylara bakış ve algı hızla değişmeye başlıyor. 1-30 gün periyodunda bir İtalyan’ın bağıra çağıra konuşması çok tatlı kültürel bir olay gibi gelirken, bu aşamada aynı adam ve aynı ses seviyesi :”Ne bağırdı ya, kafa bırakmadı!” tepkisine neden olabiliyor. Bu tepkinin en büyük nedeni İtalya’nın turistik bir ülkeden gurbet formuna geçişi oluyor.
Bu periyodda arkadaşlar, eski çevreler, okul, aile gibi unsurların özlenmesi zaman çok da geçmemiş olmasına rağmen ortaya çıkıyor. Turist saflığı ve mutluluğunun arkasında saklanmış olan yalnızlık kendini göstermeye başlıyor. 1-30 periyodunda zevkle içilen kahve ara sıra :”çay olsa olmaz mıydı ya?” sorusunu sordurmaya başlıyor örneğin.
Dil konusunda da sırıtarak yapılan :”Çok melodik bir dil arkadaş” yorumu, yerini :”hacı bir b.k anlamıyorum!”a bırakıyor.
Bu aşamada ilk bir ayda fazla girilmeyen internet çok büyük önem kazanıyor ve her gurbetçinin bünyesine sirayet eden online gazete alışkanlığı, memleket haberlerini takip etme arzusuyla bu dönemde kazanılıyor.
Mevsim olarak da kasım-aralık gibi kısa soğuk ve yağışlı günlere tekabül etmesi nedeniyle Özdemir Erdoğan’ın gurbet şarkısının altındaki ilk youtube yorumundaki “Gurbetin a.ına koyayım” cümlesi ağızlardan akıp gidiveriyor.
90-180(Adaptasyon arzusu-bknz video Alışmam Lazım)
Bu dönem de Krismıs tatilinden dönülmesiyle başlıyor denilebilir. Memleket gidilip görüldüğünde kafada idealize ettiğin memleket şekliyle örtüşmeyen şeylerle karşılaşıyorsun. Her ne kadar sen ülkeni iyi tanısan da bazı şeyler daha iyiymiş gibi gelebiliyor gurbet döneminde insana. Maalesef yaşadığın yerin koşullarının memleketten daha iyi olduğunu üzülerek görüp, en iyisi gurbet modunu bırakayım da toplumun bir parçası olayım diyorsun. Dil öğrenme hevesi geliyor.
Yeni arkadaşlarle gülüp eğlenilmeye başlanıyor. Ucuz içki fiyatlarının avantajlarından yararlanılıyor. Olaylara sıkıntı gözüyle bakmak yerine yeni bir paradigmada olduğunu kabullenip eski olaylarla buradaki olayları karşılaştırmayı bırakıyorsun. Olayları değerlendirmede referans noktası Türkiye’den İtalya’ya kaymaya başlıyor. Artık arabasını park ederken arkadaki arabanın tamponuna dokunan ve hiç bir şey olmamış gibi inip giden adama: ”Pişkin herif” demek yerine, gülümseyerek bakmaya başlıyorsun. Hatta adaptasyon arzusunun şiddeditine göre kendimi İtalya’da araba park ederken hayal ettiğim bile olabiliyor.
Milliyet.com.tr alışkanlığı git gide kuvvetleniyor ancak diğer taraftan da artık bir favori kahve ve şeker seviyesi benimseniyor. Her sabah sınıf arkadaşlarıyla az şekerli macchiato içiliyor. Çayın tadı solarak, zihinlerden siliniyor.
İtalyanlar’dan da iyi arkadaşlar edinilebileceği anlaşılıyor. “Türk’ün Türk’ten başka dostu yok” mottosu yerini “ her insana bir şans vermek gerekir”e bırakıyor.
180-270 (Türk Milano’da-bknz video Legal Alien)
Bu aşamada artık her sabah okula gittiğin yolda “panino” aldığın, tütün aldığın bakkal seni tanır oluyor. Bozuk İtalyancanla yaptığın konuşmalar sempatik karşılanmaya başlanıyor. Arada da “artık daha iyi konuşuyorsun” gibi iltifatlar duyup gaza geliyorsun. Aynı yollardan geçip okula varıyorum. Sınav, okul...vb sıkıntılar. Hayat iyice rutinleşiyor. Artık yurt dışında olduğunu farketmeden geçirdiğin günler bile oluyor.
Bu alışma-rutinleşme insan için yararlı mı zararlı mı hala çözemedim. Bir taraftan düşünüyorum normal bir hayat için olması gereken bu, diğer taraftan da zevk almayı oldukça köreltiyor.
Bu dönemde İtalya ikinci vatan olarak benimsenmeye başlanıyor. Gazeteleri takip edilmeye, seçimleri izlenmeye, ekonomisi, sporu yavaş yavaş ilgimi çekmeye başlıyor. Bu durum arada düşünüldüğünde de insanda garip bir duygu bırakıyor. Roberto Baggio o çok konuşlan penalıyı kaçırdığında hiç umrumda olmamıştı ama bu son Avrupa şampiyonasında İtalya kötü bir oyun ortaya koyarken nedense biraz daha iyi oynamalarını dilemiştim. Yine Türkiye’de, tatilde İtalyan turistlere karşı diğerlerine nazaran bir yakınlık hissetmem de bu ayların bir sonucu olsa gerek.
270-420( 2. Vatan İtalya-bknz video una notte a napoli)
Artık hayatımın bu olduğunu tamamen kabul etmiş durumdayım. Bu aşamada yeni bir hayat oluşturma ile ilgili her şey tamamlanmış oluyor. Biliyorum ki oturma izni almaya gittiğimde tembel polislerle uğraşmam gerekecek, bana el-kol hareketi yapacaklar. Favori restoran,favori kafe gibi bir şehirde yaşandıkça edinilen alışkanlıklarım bile var. Çevremden fazlasıyla etkilenmiş ve geldiğim zamana göre değişmiş olduğumu hissediyorum. Burada kıyafet çok önemli olduğu için giyimime daha fazla önem veriyor, Türkiye’de pek sevmediğim sakal tıraşımı burada aksatmamaya çalışıyorum. Okul arkadaşlarımın çoğunun yaptığı gibi sarma sigara içmeye başladım. İtalya’yı artık çok benimsedim.
Hatta evde film izlerken Amerika veya İngiltere sahnesi görünce : “Artık yurt dışına çıkmak lazım” demeye bile başladım. İsveç’e gezmeye gidip döndüğümde Milano’da hava alanında kendimi evimde hissettim. Çok mutlu oldum. Hemen bir kafede soluğu alıp, bağırarak pizza ve kahvemi sipariş ettim.
Gelecek -bknz video Memleket
Bu aşamadan sonra daha ne kadar İtalya’da kalırım bilemem ama Berlin’de yıllarca kalmış Türkler’de gözlemlediğim kadarıyla bir 5-10 sene geçirince 30-90 günler arasında geçirdiğim “gurbet” evresi kalıcı olarak geri gelecek sanırım. Bu evre sadece bize özgü olabilir. Çünkü batılı dillerde (İngilizce veya İtalyanca’da en azından) bildiğim kadarıyla “memleket” sözcüğünü tam karşılayan bir sözcük yok. Belki anavatan falan ama çok yetersiz.
Bu aşamalar tamamen benim kişiselime ait gruplandırmalar. İsveç’li düşünür Oytun Peksel’in dediği gibi: “Her tecrübe kişiseldir”. O nedenle bir başkası bu aşamalardan hiç geçmeyebilir.
Gurbetin en büyük faydası insanın yalnızken kendisini tanımasına çok fazla olanak vermesidir bence.
Şu cümle ile bitiririm: “Gurbeti çeken bilir”
